Σκοτεινή Ευρώπη
Προσπάθησα απ’τα πρώτα λεπτά της ‘Λευκής Κορδέλας’ να μπω στο πνεύμα της, χωρίς απαραίτητα να έχω από πριν στο νου ότι πρόκειται για «αριστούργημα». Ειλικρινά δεν καταλαβαίνω πώς μπορεί να θεωρείται αυτό το φιλμ το καλύτερο του Haneke: το πρώτο μισό είναι τρομερά αργό (κόντεψα να κοιμηθώ), οικειότητα με τους χαρακτήρες δεν αποκτάς σε καμία περίπτωση, η πλοκή είναι ελάχιστη, μοιάζει σαν να μη συμβαίνει τίποτα το συνταρακτικό στο μικρό γερμανικό χωριό. Συμφωνώ απόλυτα με την κριτική του Π.Παναγόπουλου στην Καθημερινή («μεγάλη ταινία ή κάτι που θέλει να μοιάζει σε μεγάλη ταινία; Μάλλον το δεύτερο.. [..] η περίληψη της ταινίας είναι πιο συναρπαστική από την ίδια την ταινία»). Καμία κλιμάκωση, διεκπεραιωτική σκηνοθεσία (ας μην ξανακούσω για τη φωτογραφία..). Πού είναι η ανατριχίλα του ‘Cache’; Η κλινική ατμόσφαιρα του ‘Pianiste’; Και στο κάτω κάτω, αν αυτά τα περιστατικά δικαιολογούν έναν Παγκόσμιο Πόλεμο (όπως αφήνει να εννοηθεί με τη δολοφονία του Franz Ferdinand) και η συμπεριφορά των ανθρώπων στο φιλμ τη μετέπειτα γέννηση του φασισμού, τότε θα έπρεπε με όσα αφηγείται το ‘Funny Games’ να είχαμε ορδές νεαρών βανδάλων/δολοφόνων παντού, και με τη ‘Δασκάλα του Πιάνου’ μια σαδομαζοχιστική κοινωνία, καταπιεσμένη και στερημένη.
Ο ‘Κυνόδοντας’ του Λάνθιμου αντίθετα, μπορεί να μην ήταν αριστούργημα, αλλά ήταν καλύτερο απ’ό,τι περίμενα. Σίγουρα δεν είναι κάτι που δεν έχεις ξαναδεί, όλα θυμίζουν κάτι. Όμως έχει καλές ερμηνείες, είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι τοποθετεί την ταινία να εκτυλίσσεται στα ‘80s, έχει ρυθμό και φαντασία σαν φιλμ, ακόμα και χιούμορ. Αν δεν γνώριζες τίποτα για την ταινία και την έβλεπες στα ράφια ενός dvd club ως «ευρωπαϊκή πρόταση», άνετα τη χαρακτήριζες cult έκπληξη. Για τις αντιδράσεις του κοινού στο Άστυ, ας μη μιλήσω καλύτερα..
posted by schottkey at 01:25
12 Comments:
Καλημέρα schottkey. Έχοντας δει (και λατρέψει) όλες τις ταινίες του Χάνεκε, αντιλαμβάνομαι τις παρατηρήσεις σου, ωστόσο διαφωνώ στο συμπέρασμα.
Για μένα, ναι, αυτό είναι το αριστούργημά του. Και για να μην μείνω στην ταμπέλα και στους χαρακτηρισμούς, επιστρέφω στο κείμενό σου και τονίζω το εξής: "μοιάζει σαν να μη συμβαίνει τίποτα το συνταρακτικό στο μικρό γερμανικό χωριό"
Αυτό το ***μοιάζει*** που πολύ σωστά έγραψες, είναι που αλλάζει τα πάντα.
Μία πραγματικά σπουδαία ταινια.
Α, μετά το ‘Funny Games’ δεν είχαμε ορδές νεαρών βανδάλων/δολοφόνων παντού, και μετά τη ‘Δασκάλα του Πιάνου’ μια σαδομαζοχιστική κοινωνία, καταπιεσμένη και στερημένη; Νομίζω ναι (και νωρίτερα βέβαια).
Γεια σου inverted_a. Κι εγώ είμαι μέγας φαν του Haneke, και πραγματικά πολύ θα ήθελα να μου αιτιολογήσεις γιατί αυτό το φιλμ είναι το αριστούργημά του.
Εγώ απ’την πλευρά μου θα πω τα εξής:
1. Η ταινία δεν έχει ρυθμό. Στη ‘Δασκάλα του Πιάνου’ τα πάντα λειτουργούσαν με χειρουργική ακρίβεια. Στον ‘Κρυμμένο’ απ’το πρώτο λεπτό είχα σφίξει τη γροθιά μου, είχα έναν κόμπο στο λαιμό σε όλη τη διάρκεια.
2. Σε σύγκριση με τις 2 άλλες ταινίες του που ανέφερα, δεν υπάρχει καμία μα καμία σύγκριση σε ό,τι αφορά τις ερμηνείες.
3. Η πλοκή είναι απλούστατη και καταλαβαίνεις από πριν τι πρόκειται να συμβεί. Δεν υπάρχει κανένα στοιχείο έκπληξης.
Στα περί νοήματος τώρα: αν είναι δυνατόν να ευθύνονται αυτά τα γεγονότα (ή και αντίστοιχα γεγονότα, σε όλη τη Γερμανία ας υποθέσουμε) για τη γέννηση του φασισμού. Ο Πρώτος και (ειδικά) ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος είχαν πολύ πιο σύνθετα αίτια, δεν νομίζω ότι χρειάζεται να το αναλύσουμε το θέμα, γιατί μόνο η παραπομπή βιβλίων θα μας έπαιρνε ώρα. Αν για κάθε αυταρχικό πάστορα αντιστοιχεί ένας Χίτλερ, σήμερα θα κατοικούσαμε στον Άρη (όσοι θα είχαμε επιζήσει απ’τον Γ’Π.Π.). Εαν έχεις δει το ‘Φάννυ και Αλέξανδρος’ του Bergman, θυμήσου τον ιερέα και τη συμπεριφορά του: αυτό ήταν πράγματι ένας βραχνάς- και πόσο πετυχημένα ο Bergman το τόνιζε.. Εδώ ο Haneke διογκώνει τα πάντα.
Το κόνσεπτ απ’την άλλη, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο. Κι οι χαρακτήρες γνώριμοι (δες ‘Funny Games’), και το σκηνικό. Ο Shyamalan στο ‘Village’ το έστησε πολύ σωστά κατά τη γνώμη μου, στο ‘Mystic River’ του Eastwood υπάρχει μια εξίσου «υπόκωφη κοινωνία» εγκλημάτων, όπως και στο ‘Running Wild’ του J.G. Ballard.
Και φυσικά δεν έχουμε φτάσει στο σημείο νεαροί να μπουκάρουν σε σπίτια και να δολοφονούν (στην Ελλάδα μπουκάρουν σε βιβλιοπωλεία και μαγαζιά οι προοδευτικοί μπάχαλοι, okay..). Ούτε η Huppert του ‘Pianiste’ είναι η νόρμα και το φυσιολογικό της σημερινής κοινωνίας- αλίμονο μας!
Είναι ωραία συζήτηση αυτή, αλλά αν απαντήσω τώρα σε όλα θα με απολύσουν απ' τη δουλειά! Μόλις μπορέσω όμως θα το κάνω.
Επιμένω όμως και θα επιστρέψω.
//θα περιμένω τις αγαπημένες σου της δεκαετίας, ε;
ΟΚ, no worries, εδώ είναι το ποστ, δε φεύγει :)
Αγαπημένες ταινίες εννοείς;
Δεν πρόλαβα να δω το White Ribbon (και περιμένω πώς και πώς), αλλά ο Κυνόδοντας ήταν αν όχι βαρετό, τραγικά επιτηδευμένο, με την κλασική cult αισθητική των σύγχρονων ελληνικών ταινιών. Καλή ερμηνεία δεν μπορούσα να ξεχωρίσω, πέρα από της Αγγελικής Παπούλια και ειλικρινά θα ευχόμουν να ήταν μία μικρού μήκους ταινία πριν από την κανονική προβολή. Highlight για μένα ήταν η παρερμήνευση εννοιών που έκανε να περάσουν 2-3 λεπτά πιο ευχάριστα. Περιμένω τις διθυραμβικές σου κριτικές για το House on the Left λοιπόν, που εγώ απλά δεν θα μπορέσω να δω. Καθημερινή, ε; πόσο σωστά μαντεύω.
Ναι, αν βρεις λίγο χρόνο και έχεις τη διάθεση φτιάξε μία λίστα και τις συζητάμε όλες μαζί.
Πίσω στον Χάνεκε, νομίζω ότι με την Λευκή Κορδέλα επιτέλους τελειοποίησε τη φόρμα του και δεν χρειάστηκε να καταφύγει σε ελεγχόμενες μεν, πλην εξαιρετικά δυνατών εντάσεων και ξεπασμάτων βίας και γενικότερα συγκίνησης όπως έκανε στις προηγούμενες ταινίες του.
Οι ερμηνείες εδώ είναι σιωπηλές. Θυμήσου: είναι μία ιστορία για τα παιδιά της Γερμανίας. Ποτέ δεν μαθαίνεις σίγουρα ότι έκαναν κάτι. Ούτε τα βλέπεις φυσικά να κάνουν τα αίσχη του Β ΠΠ. Είναι σιωπηλά. Τώρα ακούνε, μαθαίνουν, γίνονται αυτό που είναι. Είναι το χρονικό μιας ανθρωπότητας πριν την καταιγίδα. (Να κάνω και μία λογοτεχνική αναφορά: όπως ο Δρόμος είναι ένα βιβλίο για μία ανθρωπότητα μετά την καταιγίδα)
Γιατί αυτά τα γεγονότα ευθύνονται για όλα; Μα, τι άλλο χρειάζεται; Δεν θέλω να κάνω λαϊκισμό, αλλά μετράω τι αναφέρει μεθοδικά (μεθοδικότατα και όχι κραυγαλέα όπως έκανε ο Μπέργκμαν με τους πάστορες---γιατί έτσι ήταν ο πατέρας του). Έχουμε λοιπόν: Η εξουσία είναι ένοχη. Ο εργάτης είναι ένοχος. Η οικονομία παράγει βία. Η έλλειψη παιδείας παράγει βία. Η στείρα παιδεία δικαιολογεί την βία. Οι πατεράδες τιμωρούν. Οι μανάδες σιωπούν. Η εκκλησία δημιουργεί ενοχές. Και τιμωρεί με τη σειρά της, τα ίδια της τα μέλη. Η σεξουαλικότητα δεν εκφράζεται. Αλλά η αιμομιξία είναι στην ημερήσια διάταξη. Το ίδιο και η εκμετάλλευση του πόθου της γειτόνισσας, ή της ίδιας της αγάπης. Η αστυνομία είναι εκεί---απειλεί και εκβιάζει. Η οικογένεια καταρρέει ακόμα και στα υψηλά κοινωνικά στρώματα....
Ειλικρινά, ο Χάνεκε έχει φτιάξει έναν καμβά με τόσα χρώματα μίσους που διαπερνούν όλα τα πέπλα της ευρωπαϊκής κοινωνίας στις αρχές του αιώνα. Μιας κοινωνίας που κουβαλούσε όλα τα συμπτώματα του 19ου αιώνα και συγκρούστηκε βίαια με τον εαυτό της στους δύο μεγάλους πολέμους.
Δεν είναι τυχαίο πως η πρώτη γενιά που γεννήθηκε μετά τους πολέμους έβγαλε τους χίπις, τους Beatles και το All You Need Is Love. Πήγε δηλαδή στο άλλο άκρο και η ιστορία συνεχίζεται κ.ο.κ.
Τέλος πάντων, δεν έχω την ικανότητα να κάνω ιστορικές αναλύσεις, αλλά με ενθουσίασε το γεγονός ότι ακριβώς ο Χάνεκε δεν τα κάνει κραυγαλέα όλα αυτά. Τα αφήνει και τρέχουν σε δεύτερο πλάνο, πίσω από κλειστές πόρτες και σιωπηλά βλέμματα.
// Για τον Κυνόδοντα πάντως συμφωνούμε απολύτως :)
bruise,
Για τον ‘Κυνόδοντα’:
Μα, δεν είχε την κλασική cult αισθητική των σύγχρονων ελληνικών ταινιών- για την ακρίβεια, αυτό σατίριζε! (εξού και η «κίτρινη» φωτογραφία, τα περίεργα κοντινά, τα άδεια κτίρια,
η-οικογένεια-χωρίς-ονόματα).
Οι ερμηνείες μ’άρεσαν όλες, ο Στέργιογλου ήταν λιτός και ουσιαστικός. Η έκπληξη ήταν η Μισέλ Βάλεϊ, δεν πίστευα πως θα μπορούσε να υποστηρίξει έναν τέτοιο ρόλο, ήταν πάρα πολύ καλή.
Οι διθυραμβικές κριτικές για το ‘House on the Left’ ίσως αργήσουν, γιατί έχω δει μόνο το πρωτότυπο. Και το guess για την Καθημερινή είναι τελείως λάθος (εκτός αν κατάλαβα κάτι εντελώς διαφορετικό απ’ό,τι εννοούσες).
inverted_a,
Διαβάζω το σχόλιο κι επανέρχομαι.
[Θα το γράψω σε 2 comments, ο blogger δε μ’αφήνει..]
(για τη λίστα: okay)
1. Για τον Χάνεκε λοιπόν, δε βρήκα τελειοποίηση φόρμας, ίσα ίσα βρήκα στο συγκεκριμένο φιλμ την πιο αδύναμη σκηνοθεσία του. Πιθανότατα αν ήταν σε άλλη γλώσσα, να πίστευα πως είναι άλλου σκηνοθέτη.
Επίσης, το «δεν τα κάνει κραυγαλέα» για εμένα ήταν «τα έκανε βαρετά»- στο πρώτο μισό έκλειναν τα μάτια μου, ειλικρινά!
Και δε χρειάζεται να έχει ξέσπασμα βίας μια ταινία για να είναι συναρπαστική. Απλά η συγκεκριμένη, δεν είχε ρυθμό. Και σου θυμίζω, κι η ‘Λευκή Κορδέλα’ είχε 2 τουλάχιστον τέτοιες σκηνές (άρα δεν είναι κριτήριο οι εκρήξεις βίας).
2. Ο Μπέργκμαν δεν έκανε κάτι κραυγαλέο, για την ακρίβεια η ταινία είναι αυτοβιογραφική, άρα δεν έβαλε κανένα ψεύτικο στοιχείο μέσα. Σκέψου λίγο τον τρόπο που έπαιζε ο ιερέας στο ‘Φάννυ και Αλέξανδρος’ (που έκρυβε πολλά πίσω απ’το ευγενές φαινομενικά πρόσωπό του), με το “in your face” αντίστοιχο του Χάνεκε. Μεγάλη διαφορά..
3. Θεωρείς πως είναι μια ταινία για τα παιδιά της Γερμανίας; Δεν το νομίζω καθόλου αυτό. Ακόμα κι αν η «λύση» των εγκλημάτων είναι αυτή που υπαινίσσεσαι, πιστεύω ότι ο Χάνεκε πιο πολύ εστίασε στην μικρή κοινωνία του χωριού, προσπαθώντας να δείξει ότι «να, ο ναζισμός προυπήρχε ήδη, απλά οι δύο Π.Π. ήταν η αφορμή κι όλα εκδηλώθηκαν». Θα επιμείνω λίγο στο σημείο, γιατί δεν βρίσκω τα γεγονότα της ‘Κορδέλας’ την ρίζα του κακού για τους 2 Παγκοσμίους Πολέμους. Όσα περιγράφει στην ταινία υπήρχαν σε κάθε μορφής κοινωνία- δεν υπήρχαν πριν το 1900; Φυσικά. Και πολύ παλαιότερα ακόμα. Τότε δεν είχαμε όμως τέτοιας παγκόσμιας έκτασης συρράξεις, δεν είχαμε την παράνοια του Ολοκαυτώματος, τις ατομικές βόμβες κτλ. Ο άνθρωπος παραμένει αχόρταγος. Η ματαιοδοξία είναι η φύση του. Κι ο επεκτατισμός είναι τρόπος επιβολής- δεν είναι ο βίαιος πάστορας η αιτία, για όνομα. Ο Κλαούζεβιτς τα έλεγε πιο καθαρά: η πολιτική με άλλα μέσα..
[συνεχίζω]
4. Σημείο σημείο: η οικονομία παράγει βία; Μα, η βία υπάρχει μέσα στο άτομο, η οικονομία δεν τον κάνει πιο βίαιο. Μπορεί να τον αλλοτριώνει, αλλά για να γίνει αιμοβόρος, χρειάζεται άλλα ένστικτα..
Η έλλειψη παιδείας παράγεια βία: ναι. Αλλά κι η «υψηλή παιδεία» (ας το πούμε έτσι) παράγει εξίσου. Και σε περιπτώσεις, πολύ πιο επικίνδυνη, πολύ πιο έντονη κι ακραία. Η Ιστορία είναι γεμάτη παραδείγματα.
Οι μανάδες δε σιωπούν πάντα. Σκέψου ότι κι η σύζυγος του άρχοντα του χωριού, είναι εξίσου ένοχη, αν όχι περισσότερο! (Να μια σκηνή που μου άρεσε: ο διάλογος με την εξιστόρηση της «μοιχείας», και παράλληλα το τεράστιο κενό μεταξύ άνδρας/γυναίκας- ο σύζυγος δεν κατανοούσε ό,τι του έλεγε η γυναίκα, εστίασε μόνο στο αν κοιμήθηκε με τον άλλο..)
Όσα αναφέρεις μπορεί να ισχύουν, αλλά δεν είναι πρώτον, η απαραίτητη σπίθα για πόλεμο, και δεύτερον, τόσο καλά υλοποιημένα στο συγκεκριμένο φιλμ απ’τον Χάνεκε: τους χαρακτήρες τους έχουμε ξαναδεί σε προηγούμενα φιλμ του, κι ειλικρινά πολλές πράξεις δεν τις κατανόησα.
Επίσης με ξενέρωσε απίστευτα το voice over. Τι, ήθελε να μας εξηγήσει αυτό που δεν καταλάβαμε; Boring..
5. Η γενιά που γεννήθηκε μετά τους πολέμους έβγαλε τους χίπις, φυσικά: την πιο αλλού γι’αλλού περίπτωση, των τύπων του «χόρτο, κιθάρα, παρτούζα», της φιλοσοφικής μπαλαφάρας, του πιο λέτσικου λάιφστάιλ και του χειρότερου γούστου έβερ! Επίσης, η γενιά που έμπλεξε σε άλλο πόλεμο (Βιετνάμ), της δολοφονίας πολιτικών (Κένεντι), της αποθέωσης του LSD, του Ψυχρού Πολέμμου και των πυρηνικών..
6. Μιας και θα πιάσεις (απ’ό,τι κατάλαβα) στα χέρια σου το ‘Gravity’s Rainbow’ του Pynchon, ίσως δεις με άλλο μάτι την παραφροσύνη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα πράγματα ήταν τόσο σύνθετα τότε, η παράνοια (παγκοσμίως, όχι στη Γερμανία μόνο) κυβερνούσε, ο άνθρωπος εξέταζε τα όρια του. Δεν ήταν μόνο οι βόμβες V2 ή η Χιροσίμα, ήταν κι ο Mengele, οι προσπάθειες κλωνοποίησης, o Werner Von Braun που μετά πήγε στις ΗΠΑ κι έγινε μέγας επιστήμων, οι φούρνοι του Ολοκαυτώματος, το Περλ Χάρμπορ, χίλια δύο παρανοϊκά προγράμματα. Όλα αυτά συνέβησαν εξαιτίας ενός βίαιου πάστορα; Ή για ένα χωράφι που θερίστηκε; Δεν το νομίζω. Και για να το θέσω κι από άλλη μία οπτική: δεν ήταν μόνο η τρέλα στο μυαλό του Χίτλερ ο λόγος που έφτασαν τότε τα πράγματα εκεί. Κι η τεχνολογία έβαλε το χεράκι της, μαζί κι η τρέλα του ανθρώπου να δει που μπορεί να φτάσει, και να χρησιμοποιήσει τα πάντα στην κυριολεξία για να το καταφέρει.
Ίσως το υπεραναλύουμε, αλλά ειλικρινά περίμενα πολύ περισσότερα από τον Χάνεκε στο συγκεκριμένο φιλμ. Είδα απλά μια ιστορία που θα’θελε να είναι συναρπαστική και να τα περικλείει όλα (σαν αυτό που κάνει ο Αλμοδόβαρ τελευταία, κάθε ταινία του περιέχει όλα τα στοιχεία άλλων ταινιών του- και καταντά αφόρητα βαρετός).
Αυτό φυσικά δε σημαίνει ότι ήταν κακή ταινία- μέτρια και κατώτερη των αναμενομένων, για μένα. Και φυσικά, απόλυτα κατανοητή η οπτική σου και σεβαστή. Ίσως όμως να ταίριαζε ακόμα καλύτερα η ανάλυση μας σε κάποια απ’τις προηγούμενες, πραγματικά σπουδαίες ταινίες του :)
Πάλι από τη δουλειά γράφω, να κάνω μία παρατήρηση για την ώρα, μία ταινία (οποιουδήποτε) δεν μπορεί να κάνει πλήρη αιτιολόγηση ενός ιστορικού γεγονότος, πόσο μάλλον τόσου πολυσύνθετου.
Προσπαθεί όμως να θέσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο έγιναν όλα. Κάποια τα μεγενθύνει, κάποια τα άφήνει απέξω και τα περισσότερα τα αφήνει να εννοηθούν.
(συνέχεια το βράδυ)
Εννοείται αυτό που λες! Δεν είναι ντοκιμαντέρ άλλωστε.
Απλά προσπάθησα να σου εξηγήσω ότι δεν μπορεί (ή δεν είναι κατάλληλα δοσμένο, για τη συγκεκριμένη περίπτωση) ό,τι περιγράφεται στη συγκεκριμένη ταινία να είναι ο σπόρος για έναν Π.Π.
Post a Comment
<< Home